Περιγραφή ασθένειας
H Oστεοαρθρίτιδα (ή εκφυλιστική νόσος των
αρθρώσεων) είναι μία χρόνια προοδευτική
νόσος και αποτελεί τη συχνότερη πάθηση των
αρθρώσεων. Η νόσος αυτή πλήττει κυρίως τις
αρθρώσεις στήριξης του βάρους, όπως της
σπονδυλικής στήλης, της λεκάνης και του
γόνατος, αλλά μπορεί επίσης να προσβάλει
και άλλες αρθρώσεις που χρησιμο-ποιούνται
συχνά, όπως π.χ. των δακτύλων. Η νόσος αυτή
μπορεί να προκαλέσει δυσκαμψία και πόνο
στις αρθρώσεις (π.χ. πόνος της μέσης, ισχίου,
γονάτων).
Φυσιολογικά τα άκρα των οστών που
σχηματίζουν τις αρθρώσεις καλύπτονται από
ένα ελαστικό χόνδρο (σα φλάντζα) που
προσδίδει σε αυτά προστασία. Επίσης οι
αρθρώσεις περιέχουν ένα υγρό το οποίο
ονομάζεται αρθρικό υγρό και το οποίο
δρά σαν αποσβεστήρας κραδασμών ενώ
συγχρόνως λιπαίνει την άρθρωση.
Το αρθρικό υγρό περιέχει εκτός των άλλων
και μία ουσία που ονομάζεται υαλουρονικό
οξύ. Σε ασθενείς με Οστεοαρθρίτιδα το
αρθρικό υγρό μπορεί να γίνει αραιότερο (μειώνεται
το μοριακό βάρος και η συγκέντρωση του
υαλουρονικού οξέος) και χάνει τις παραπάνω
ιδιότητες του (λίπανση και απόσβεση
κραδασμών). Για αυτόν το λόγο όπως και για
άλλους μεταβολικούς, ο χόνδρος που καλύπτει
τα άκρα των οστών εκφυλίζεται, σπάει και
τελικώς χάνεται, με αποτέλεσμα, τα άκρα των
οστών να μένουν εκτεθειμένα. Αυτές οι
καταστροφές στην άρθρωση προκαλούν πόνο
και δυσκαμψία.
Ο πόνος και η δυσκαμψία μπορεί να
οφείλονται και στα οστεόφυτα τα οποία
είναι σχηματισμός έκτοπου οστού (όχι σε
σωστή θέση) στα άκρα του παλιού.
Τα οστεόφυτα είναι μερικώς υπεύθυνα για την
απώλεια του φυσιολογικού σχήματος των
αρθρώσεων, ενώ συμβάλλουν στον περιορισμό
της κινητικότητας της άρθρωσης που
παρατηρείται στην Οστεοαρθρίτιδα.
Τελικά, οι μαλακοί ιστοί γύρω από την
άρθρωση όπως ο αρθρικός υμένας, οι
τένοντες, οι μύες και οι σύνδεσμοι, όπως και
το υποκείμενο οστό
μπορεί να προσβληθούν και να συμβάλλουν
στην καταστροφή της άρθρωσης. Αυτό επίσης
προκαλεί πόνο. Όλα αυτά συντελούν στην
ελάττωση ή και την απώλεια της
λειτουργικότητας της άρθρωσης.
Επιδημιολογικά στοιχεία
Περίπου το 70% των ατόμων άνω των 70 ετών
εμφανίζουν Οστεοαρθρίτιδα
που αποκαλύπτεται με ακτινογραφία.
H Οστεοαρθρίτιδα προσβάλλει πάνω από 21
εκατομμύρια Αμερικάνους. Είναι
η πιο συχνή μορφή νόσου των αρθρώσεων και
μία κύρια αιτία ανικανότητας στις ΗΠΑ.
Ουσιαστικά κάθε άτομο άνω των 75 ετών, έχει
μία άρθρωση προσβεβλημένη από
τη νόσο. Οι γυναίκες γενικά έχουν
μεγαλύτερο ποσοστό Οστεοαρθρίτιδας από
ότι οι άνδρες.
Περίπου το 11% των ατόμων άνω των 65 ετών έχουν
συμπτωματική Οστεοαρθρίτιδα γόνατος, ενώ
σε μελέτη του 2001 αναφέρεται ότι το 25% του
πληθυσμού της γης άνω των 65 ετών
προσβάλλεται από Οστεοαρθρίτιδα γόνατος ή
ισχίου.
Αιτιολογία της ασθένειας
Η Οστεοαρθρίτιδα οφείλεται στον
εκφυλισμό του αρθρικού χόνδρου και του
υποκείμενου οστού. Οι αιτίες της απώλειας
του αρθρικού χόνδρου είναι ποικίλες. Μερικά
είδη Οστεοαρθρίτιδας συσχετίζονται με κληρονομικούς
ή γενετικούς παράγοντες και
προσλαμβάνουν τη συνήθη μορφή με διόγκωση
των αρθρώσεων των δακτύλων.
Η τρέχουσα έρευνα εστιάζεται σε αυτή τη
γενετική ανωμαλία όπως επίσης σε νέες
μεθόδους που μελετούν τα κύτταρα, το
μεταβολισμό, τη χημεία και τη λειτουργία
του χόνδρου. Αυτές οι προσπάθειες
δημιουργούν μία γρήγορη πρόοδο στην
κατανόηση της Οστεοαρθρίτιδας.
Σε πολλούς ανθρώπους ο εκφυλισμός του
αρθρικού χόνδρου οφείλεται τόσο σε
μηχανικά αίτια (φυσιολογική φθορά) όσο και
σε βιοχημικά αίτια. Ας δούμε μερικά από τα
αίτια:
- Υπερβολική πίεση και καταπόνηση των
αρθρώσεων.
- Ηλικία.
- Υπερβολικό βάρος (όπως στην
Οστεοαρθρίτιδα γόνατος).
- Μικρή παραμόρφωση των οστών στην άρθρωση
από επανειλημένες έντονες κινήσεις.
- Τραυματισμοί των αρθρώσεων.
- Δραστηριότητες σχετιζόμενες με την
εργασία ή ατυχήματα.
- Βιοχημικές ανωμαλίες στον τοπικό
μεταβολισμό του αρθρικού χόνδρου και του
υποκείμενου οστού.
Ποιός κινδυνεύει από την ασθένεια;
Η Οστεοαρθρίτιδα συχνά προσβάλλει τους
μεσήλικες και τους ηλικιωμένους σε
αρθρώσεις όπως: σπονδυλική στήλη, γόνατα,
ισχίο και δάκτυλα.
Οι περισσότεροι άνθρωποι που έχουν
Οστεοαρθρίτιδα είναι άνω των 45 ετών, ενώ η
πάθηση προσβάλλει τις γυναίκες πιο συχνά
από τους άνδρες.
Επίσης μπορεί να συμβεί σε άτομα που
υπέφεραν από προηγούμενο τραυματισμό (π.χ.
κατά την άθληση) ή από κάποιο χρόνιο τραύμα (π.χ.
η υπερβολική άσκηση πίεσης στην άρθρωση που
σχετίζεται με συγκεκριμένα επαγγέλματα).
Η γενετική μπορεί να παίξει ένα ρόλο στην
ανάπτυξη της Οστεοαρθρίτιδας. Μερικά άτομα
γεννιούνται με ένα ελάττωμα στον τρόπο που
ενώνονται οι αρθρικές επιφάνειες μεταξύ
τους ή ένα γενετικό πρόβλημα στο χόνδρο
τους το οποίο προκαλεί τον εκφυλισμό του
χόνδρου στην άρθρωση καθώς τα άτομα
μεγαλώνουν σε ηλικία.
Τέλος διάφορα νοσήματα κατά τη διάρκεια της
ζωής, μπορεί να επηρεάσουν διάφορες
αρθρώσεις, πάνω στις οποίες στη συνέχεια
μπορεί να αναπτυχθεί Οστεοαρθρίτιδα.
Διάγνωση
Υποψίες για Οστεοαρθρίτιδα υπάρχουν όταν ο
πόνος αναπτύσσεται σε συχνά
χρησιμοποιούμενες αρθρώσεις. Μπορεί να
επαληθευτούν από την ιατρική εξέταση, τις
ακτινογραφίες, και αποκλείοντας ο ιατρός
σας άλλους τύπους αρθρίτιδας.
Επειδή η εμφάνιση της είναι συχνή, μπορεί να
συνυπάρχει ταυτόχρονα και με άλλους τύπους
αρθρίτιδας.
Συμπτώματα της ασθένειας
Το κυριότερο σύμπτωμα της Οστεοαρθρίτιδας
είναι ο πόνος. Το άτομο αισθάνεται πόνο κατά
τη διάρκεια της κίνησης αλλά ακόμα και κατά
τη διάρκεια της ανάπαυσης.
Οι αρθρώσεις μπορεί να είναι διογκωμένες
και δύσκαμπτες και μπορεί να γίνει
αντιληπτή η απώλεια του εύρους της κίνησης
στην άρθρωση.
Τα συμπτώματα της Οστεοαρθρίτιδας μπορεί
να προκαλέσουν δυσχέρεια σε φυσιολογικές
δραστηριότητες όπως στο βάδισμα, στη
διαδικασία της ένδυσης, κ.τ.λ., ενώ μπορούν
να διακόψουν ακόμα και τον ύπνο.
Η Οστεοαρθρίτιδα μπορεί να επηρεάσει
οποιαδήποτε άρθρωση. Συνήθως παρουσιάζεται
στα γόνατα, στα ισχία, και στη σπονδυλική
στήλη. Αυτή η κατάσταση επίσης συχνά
επηρεάζει τις αρθρώσεις των δακτύλων, την
άρθρωση του κάτω μέρους του αντίχειρα, και
την άρθρωση του κάτω μέρους του μεγάλου
δακτύλου του ποδιού. Η Οστεοαρθρίτιδα
σπάνια επηρεάζει τους ώμους, τους αγκώνες,
τους αστραγάλους εκτός των περιπτώσεων
τραυματισμού ή ασυνήθιστης πίεσης στις
παραπάνω αρθρώσεις. Αυτή η κατάσταση μπορεί
να είναι ήπια έως σοβαρή που σταδιακά
μπορεί να φτάσει να περιορίσει καθημερινές
δραστηριότητες.
Για παράδειγμα, εάν κάποιος έχει
Οστεοαρθρίτιδα γόνατος μπορεί να αισθανθεί
ευαισθησία στην περιοχή του γόνατος και
πόνο κατά τη διάρκεια κίνησης του, έτσι οι
μύες του ποδιού γίνονται ολοένα πιο
αδύναμοι με το χρόνο αφού ο πόνος εμποδίζει
τον ασθενή να κινείται ή να εξασκεί το πόδι.
Θεραπεία της ασθένειας
Παρόλο που δεν υπάρχει αιτιολογική
θεραπεία για την Οστεοαρθρίτιδα, οι ιατροί
εφαρμόζουν διάφορες μεθόδους που στοχεύουν
στη μείωση του πόνου, στη διατήρηση ή
βελτίωση της κινητικότητας της άρθρωσης
και στον περιορισμό της λειτουργικής
επιδείνωσης. Επίσης επειδή η αιτία της
Οστεοαρθρίτιδας δεν είναι μεν γνωστή,
ωστόσο είναι γνωστοί οι μηχανισμοί που
οδηγούν στα συμπτώματα της, σήμερα γίνονται
προσπάθειες παρεμβάσεως στους μηχανισμούς
αυτούς ώστε να ανακοπεί ή να καθυστερήσει η
εξέλιξή της.
Το Αμερικάνικο Κολλέγιο Ρευματολογίας το
Σεπτέμβριο του 2000, εξέδωσε τις συστάσεις
για την αντιμετώπιση της Οστεοαρθρίτιδας
του ισχίου ή γόνατος.
Αυτές είναι οι ακόλουθες:
1. MΗ ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ.
Περιλαμβάνει: